Phía sau nghi can X: Hồi hộp bất ngờ đến phút cuối

Phía sau nghi can X là một tác phẩm trinh thám rất nổi tiếng của nhà văn Higashino Keigo, với những những ai là fan ruột của tiểu thuyết gia người Nhật, tác phẩm xứng đáng được ghi nhận là một trong những cuốn tiểu thuyết trinh thám hay nhất của ông. 

Cốt truyện đơn giản như nhiều tác phẩm trinh thám khác....

Câu chuyện xảy ra khi gã Togashi xuất hiện, thay đổi cuộc đời Yasuki hoàn toàn, gã là chồng cũ của chị, hai người đã li dị 5 năm, thế nhưng hắn vẫn bám theo chị không dứt, buổi tối định mệnh đó sau một hồi giằn co chị vô tình giết gã, đó là hành động cảm tính của người phụ nữ bị dồn vào bước đường cùng để bảo vệ gia đình nhỏ bé. Ishigami, một thiên tài toán học ẩn dật cạnh nhà thình lình xuất hiện, đề nghị giúp chị phi tang cái xác. Kế tiếp là chuỗi hành trình điều tra của hai điều tra viên Kusanagi, Kisuya và nhà vật lý thiên tài Yugawa. Bạn đọc bị dẫn vào mê cung rối rắm Higashino Keigo vẽ ra, những câu văn dài, những trường đoạn tưởng chừng không cần thiết khiến người ta sốt ruột tự hỏi tác phẩm này có xứng đáng được tung hô là một trong những sản phẩm hay nhất của bậc thầy trinh thám Nhật Bản kia không !

Nhưng xin thưa các bạn hoàn toàn xứng đáng, cái kết câu chuyện hoàn toàn bất ngờ đủ sức lật lại nội dung nhàm chán ban đầu, những tình tiết tưởng chừng vô cùng thừa thải lại vô cùng hợp lý khi ghép nối với câu chuyện cuối cùng. Mọi tình tiết đều hợp lý, logic như ý muốn của kẻ chủ mưu. 

Chân dung kẻ chủ mưu 

Hung thủ sát hại Togashi là Yasuki, kẻ tiếp tay phi tang chứng cứ cho Yasuki là Ishigami, Ishigami là chủ mưu mọi việc, tạo hiện trường giả, dặn dò lời khai cho hai mẹ con, nghĩ ra kịch bản đối phó với cảnh sát. Đấy là điều tác giả khẳng định ngay từ đầu, hiếm có tác phẩm trinh thám nào tác giả lại cho sát nhân lộ mặt ngay từ đầu như thế, việc hé lộ hung thủ ngay từ đầu là "môt canh bạc" nguy hiểm nếu tác giả có mạch văn không vững, không đủ sức duy trì tác phẩm đên cuối, motip giống hệt quyển "Mưu sát" của nhà văn Trung Quốc Tử Kim Trần khi ông cũng để lộ chân tướng hung thủ ngay từ đầu như thế. 

Ishigami cũng như Từ Sách  (nhân vật chính trong Mưu sát), đều là những tài năng toán học, thông minh, sống cuộc đời ẩn dật, đều lên kế hoạch thì vô cùng hoàn hảo, kín kẽ, cảnh sát chỉ có thể bị "dắt mũi" mà thôi. 

Nhưng điểm khác biệt của hai nhân vật này chính là động cơ, Từ Sách vì muốn báo thù cho mẹ, còn Ishigami muốn bảo vệ cho người mình yêu. Hắn yêu Yasuki từ cái nhìn đầu tiên, yêu vô điều kiện, sẵn sàng chịu tội để người phụ nữ ấy được hạnh phúc. Ishigami được tác giả miêu tả vào khoảng trên 30, mập, thấp, bề ngoài xấu xí, chẳng gì xứng đáng với Yasuki, người phụ nữ được nhiều người đàn ông theo đuổi. Bề ngoài gã tỏ ra là người dửng dưng, lạnh lùng, nghiêm nghị, phong cách thường thấy của những thiên tài! Những ẩn sâu trong đó là một tâm lý phức tạp, chẳng ai ngoài Yugawa, bạn học thời đại học của gã hiểu được, hắn là người cô độc, sâu thẳm trong con người hắn cũng cô độc, luôn luôn dành hết tâm trí cho việc giải toán. Ở hắn không có sự cố chấp, coi thường của những người giỏi nhưng không gặp thời, Ishigami hoàn toàn hài lòng với công việc này, hắn cho rằng "Không mong sẽ được như thế nào với mẹ con chị. Anh biết mình không thể với tới được. Toán học với anh cũng vậy. Nhưng chỉ cần được ở gần những thứ cao sang như vậy thôi cũng hạnh phúc rồi. Việc mưu cầu danh tiếng sẽ phá hỏng sự kính trong của người khác dành cho mình."

Người như Ishigami thật sự nguy hiểm, thông minh, lạnh lùng, suy nghĩ vô cùng thấu đáu, đánh giá sự việc dựa trên logic, có khả năng đánh lạc hướng điều tra tốt, cực kì nguy hiểm khi gây án, bởi chỉ cần hợp logic thôi thì sẽ không từ thủ đoạn nào. 

... Đến cái kết bất ngờ, ngoài sức tưởng tưởng

Thẳng thắn, nửa đầu cuốn sách khá nhàm chán, việc điều tra của cảnh sát không thu lại nhiều kết quả, liên tục các giả thiết được đặt ra, cảnh sát bám theo tình nghi (vốn là vợ cũ của nạn nhân), không những vậy cảnh sát còn "rỗi hơi" để ý luôn một gã đàn ông có cảm tình với cô, một bà mama nơi trước kia kẻ tình nghi làm việc, toàn những người không liên quan đến vụ án, độc giả mệt mỏi vì diễn biến chậm chạp, ngớ ngẩn của cảnh sát. Nhưng rốt cục đó là chiêu đánh lạc hướng vô cùng hiệu quả của tác giả, cảnh sát và bạn đọc đi theo đúng hướng Ishigami dựng lên, với tác giả là miêu tả những thứ tưởng chừng có liên quan nhưng lại bỏ qua những yếu tố khác, với Ishima là khiến cảnh sát đi đúng kịch bản đã vạch sẵn, không thể tìm ra chân tướng vụ việc. 

Lời kết của "Phía sau nghi can X" được đánh giá là hợp lý, tuy là một cái kết buồn nhưng bạn đọc phải thừa nhận rằng nó phù hợp về cả góc độ đạo đức và logic của cả câu chuyện.  

Đặc điểm của tác phẩm Higashino Keigo

"Phía sau nghi can X" là một trong những tiểu thuyết làm nên tên tuổi của Higashino Keigo, tác phẩm có nhiều đặc điểm thú vị mà fan văn học Nhật có thể nhận thấy:

- Truyện trinh thám nhưng lồng vào đó thước phim tâm lý: Không những "Phía sau nghi can X" mà những truyện sau này tác giả cũng khéo léo lồng thêm vào yếu tố tâm lý phức cảm. Truyện của ông không chỉ có tình tiết suy luận khô cứng mà chứa nhiều diễn giải tâm lý chân thật của nhân vật, đó là cuộc đấu tranh tâm lý tuyệt vọng của Yasuki, chạy trốn hay đối diện với sự thật, là con người thật của Ishigami, tưởng lạnh lùng cứng nhắc nhưng hóa ra lại lại có tình yêu vĩ đại với Yasuki.   

- Tài năng kể chuyện của Keigo: Một trong những đặc trưng trong truyện của Keigo chính là tài kể chuyện, dẫn dắn người đọc từ cái nhìn này sang cái nhìn khác, từ góc nhìn này sang góc nhìn khác, như một tổ kiến khổng lồ, mỗi tình tiết mỗi nhân vật là một khu vực, một địa phận của kiến, sợi dây liên kết của chúng là sự liên quan của nhân vật, tưởng chừng rất nhỏ nhưng sâu sắc, thắm thiết.  

- Tình tiết chậm rãi, sâu sắc: Diễn biến câu chuyện không nhanh, đặc trưng của văn học Nhật, chứa đựng nhiều điều bất ngờ, sâu sắc, mỗi nhân vật là một mảnh ghép, khó có thể biết mảnh ghép nào là quan trong, mảnh ghép nào không, biến thành một tác phẩm tuyệt vời !